Καλλιεργητικές φροντίδες καστανεώνα

Οι ετήσιες καλλιεργητικές φροντίδες έχουν σκοπό, όπως είναι γνωστό, την επίτευξη υψηλών και σταθερών αποδόσεων. Για να είναι όμως αποτελεσματικές πρέπει να εφαρμόζονται πάντα σε σχέση με τα βιολογικά φαινόμενα του φυτού, δηλαδή την κατάλληλη εποχή. Στην επόμενη εικόνα όπου φαίνεται ο βιολογικός κύκλος της καστανιάς, παρατηρούμε ότι η περίοδος από τον Απρίλιο μέχρι τον Οκτώβριο είναι πάρα πολύ επιβαρυμένη, ειδικότερα:
Τον Απρίλιο, Μάιο και Ιούνιο έχουμε έναρξη της βλάστησης, επιμήκυνση των ετήσιων βλαστών και εξέλιξη των ανθικών καταβολών, που διαφοροποιήθηκαν την προηγούμενη χρονιά.

Τον Ιούνιο και Ιούλιο έχουμε την άνθιση, τη γονιμοποίηση και παράλληλα την έναρξη διαφοροποίησης των ανθικών καταβολών.

Τον Αύγουστο, Σεπτέμβριο και Οκτώβριο έχουμε: τη διαφοροποίηση των ανθικών καταβολών και την εξέλιξη τον καρπού.
Η μόνη κατά συνέπεια περίοδος πού το δένδρο παραμένει ελεύθερο για να ανανεώσει τα αποθέματά του σε θρεπτικά στοιχεία, ώστε να αντιμετωπίσει ικανοποιητικά την επόμενη βλαστική περίοδο, είναι το χρονικό διάστημα από την ωρίμανση μέχρι την φυλλόπτωση.
Την περίοδο αυτή, πού είναι πολύ περιορισμένη, η ανανέωση των θρεπτικών στοιχείων του φυτού καθίσταται εκ των πραγμάτων ελλιπής αν όχι αδύνατη. Οι προσπάθειές μας λοιπόν με την επίκαιρη εκτέλεση των καλλιεργητικών φροντίδων, πρέπει να αποσκοπούν στο να διατηρούνται φυτά σε άριστη θρεπτική και υγιεινή κατάσταση σε όλη την περίοδο της βλάστησης.
Ιδιαίτερα όμως αποφασιστική πρέπει να είναι η επέμβασή μας σε δύο εξαιρετικά κρίσιμες περιόδους:
Το τρίμηνο Απριλίου – Μαΐου – Ιουνίου και
Το δίμηνο Σεπτεμβρίου -Οκτωβρίου κατά τις οποίες το δέντρο πρέπει να βρίσκεται σε άριστη κατάσταση λόγω των αλληλεπικαλυπτόμενων βιολογικών φαινομένων που ρυθμίζουν το ύψος της τρέχουσας και της επόμενης παραγωγής.

ΚΛΑΔΕΜΑ ΚΑΡΠΟΦΟΡΙΑΣ
Η καλύτερη εποχή για το κλάδεμα της καστανιάς, είναι το δίμηνο Φεβρουαρίου – Μαρτίου.
Το κλάδεμα καρποφορίας σε γενικές γραμμές πρέπει να έχει σαν στόχο την απομάκρυνση:
Κάθε βλαστού ή βραχίονα, που τείνει να καταστρέψει το σχήμα του δέντρου.
Των βλαστών, που βρίσκονται στο εσωτερικό του δένδρου και εμποδίζουν την είσοδο του φωτός.
Των καχεκτικών βλαστών που συνήθως ξεραίνονται.
Των νεκρών βλαστών.
Των βλαστών που κάμπτονται προς το έδαφος και παρεμποδίζουν την εκτέλεση των καλλιεργητικών εργασιών.
Των βλαστών ή υποβραχιόνων που αλληλοεμπλέκονται.
Ειδικότερα όμως λόγω της έντονης ακροτονίας της καστανιάς, επιβάλλεται παράλληλα να γίνεται κάθε 2-3 χρόνια, ένα αυστηρό κλάδεμα επαναφοράς.
Στην καστανιά η ανανέωση του καρποφόρου ξύλου πραγματοποιείται κυρίως από τους 1 -2 μικτούς ανθοφόρους οφθαλμούς της κορυφής του ετήσιου βλαστού.
Για να αποφεύγεται επομένως η δημιουργία απογυμνωμένων μακρών βλαστών οι οποίοι συνεχώς εξασθενούν το δένδρο και επιπλέον από ένα στάδιο και μετά καθίστανται άκαρποι, συνιστάται κάθε 2-3 χρόνια μια αυστηρή επιβράχυνσή τους (αφαίρεση ξύλου μέχρι ηλικίας 3-4 ετών) ώστε να υποκινηθεί ο σχηματισμός νέων και εύρωστων βλαστών.
Για την αντιμετώπιση, τέλος των προσβολών από Endothia, συνιστάται όπως, οι πληγές του κλαδέματος, να καλύπτονται με μυκητοκτόνο πάστα μέχρις ότου επουλωθούν τελείως.

ΛΙΠΑΝΣΗ
Επειδή η συστηματική καλλιέργεια της καστανιάς στην Ευρώπη είναι σχετικά πρόσφατη δεν υπάρχουν ακόμη επαρκή πειραματικά δεδομένα λίπανσης.
Αν και η καστανιά είναι ένα δένδρο που αξιοποιεί φτωχά εδάφη, για να δίνει σταθερή και ικανοποιητική κάθε χρόνο παραγωγή, έχει ανάγκη από μια πλήρη και ορθολογική ετήσια λίπανση.
Α. Κατά τους Γάλλους εκεί που πρέπει να δίνεται ιδιαίτερη προσοχή είναι ότι το άζωτο και το κάλιο πρέπει να προστίθενται σε αναλογία 1:1,5 ώστε να αποφεύγονται ορισμένες δυσάρεστες συνέπειες όπως:
Μείωση του μεγέθους των καρπών και των αποδόσεων.
Καθυστέρηση της ωρίμανσης κατά 10-15 ημέρες.
Αύξηση της ευαισθησίας στην ανθράκωση.
Συνιστάται έτσι η προσθήκη κατ’ έτος και στρέμμα:
8- 10 μονάδων αζώτου (25-30 κιλά Νιτρικής αμμωνίας) και 12-15 μονάδων καλίου (25-30 κιλά θεϊκού καλίου).
Γ ια το φώσφορο αντίθετα αν η βασική λίπανση έγινε σωστά δεν συνιστάται η προσθήκη του πριν το 10 έτος. Σε αμμώδη όμως εδάφη η προσθήκη του στοιχείου αυτού συνιστάται να γίνεται από τον 6 χρόνο σε ποσότητα 5 μονάδων κατ’ έτος και στρέμμα (25 κιλά λιπάσματος 0-21-0).

Β. Οι Ιταλοί, από την πλευρά τους, συνιστούν μια πλήρη ετήσια λίπανση στην αναλογία 1,5:1:1,5 (N:P:K) και σε ποσότητα:
9- 12 μονάδες αζώτου ανά στρέμμα (30-40 κιλά Νιτρικής Αμμωνίας)
6-9 μονάδες φωσφόρου ανά στρέμμα (30-45 κιλά 0-21-0) και 9-12 μονάδες καλίου ανά στρέμμα (20-25 κιλά θεϊκού καλίου).
Τα φώσφορο-καλιούχα λιπάσματα πρέπει να ενσωματώνονται στο έδαφος το φθινόπωρο (με ελαφρά άροση) ενώ το άζωτο συνιστάται να δίνεται σε τρεις ισόποσες δόσεις στις ακόλουθες περιόδους:
Τέλη Μαρτίου – αρχές Απριλίου για να ευνοηθεί η βλάστηση και η εξέλιξη των ανθικών καταβολών.
Τέλη Μαΐου για να ευνοηθεί η άνθιση, η γονιμοποίηση, η καρπόδεση και η διαφοροποίηση των ανθικών καταβολών.
Μέσα Σεπτεμβρίου για να ευνοηθεί η αύξηση τον μεγέθους των καρπών και η ανανέωση των θρεπτικών στοιχείων του δένδρου. Ιδιαίτερη σημασία πρέπει να δίνεται επίσης στα πολύ όξινα εδάφη για την ανανέωση του ασβεστίου. Στις περιπτώσεις αυτές συνιστάται η προσθήκη από τον 6 χρόνο 200-300 κιλά ανά στρέμμα ανθρακικού ασβεστίου κάθε 3 χρόνια περίπου. Ευνόητο ότι σε τέτοια εδάφη η αζωτούχος λίπανση πρέπει να γίνεται με ασβεστούχο νιτρική αμμωνία.
Σε περιπτώσεις έλλειψης μαγνησίου, επειδή το στοιχείο αυτό είναι απαραίτητο για την κανονική ανάπτυξη του φυτού, συνιστάται προσθήκη άσβεστο-μαγνησιούχων αλάτων (δολομίτης κ.λπ.).
Πέρα όμως από την προσθήκη των ανόργανων θρεπτικών στοιχείων, ιδιαίτερη σημασία πρέπει να δίνεται και στην οργανική λίπανση.
Η περιεκτικότητα του εδάφους σε οργανική ουσία πρέπει να διατηρείται σε επίπεδο 2-4%. Η διατήρησή της σ’ αυτό το επίπεδο επιτυγχάνεται είτε με ενσωμάτωση, την κατάλληλη εποχή, των φυτών χλωρής λίπανσης πού καλλιεργούνται για το σκοπό αυτό, είτε με την προσθήκη κόπρου.
Τα γεωργικά εδάφη της χώρας δεν είναι επαρκώς εφοδιασμένα με οργανική ουσία (< 2% κατά μέσο όρο), η προσθήκη κόπρου πάντοτε έχει ευνοϊκά αποτελέσματα.

ΚΑΤΕΡΓΑΣΙΑ ΕΔΑΦΟΥΣ
Οι βαθιές και κοντά στα δένδρα αρόσεις είναι πολύ επιζήμιες και πρέπει να αποφεύγονται. Όταν όμως γίνονται κανονικά και σε μικρό βάθος δεν προκαλούν ζημιές. Αν σε μια φυτεία για πολλά χρόνια γινόταν κατεργασία του εδάφους με άλλους επιφανειακούς τρόπους, δεν πρέπει για κανένα λόγο να χρησιμοποιηθεί άροτρο. Είναι προτιμότερο να χρησιμοποιηθούν εργαλεία που κατεργάζονται επιφανειακά το έδαφος όπως ο καλλιεργητής ή τα δισκοφόρα εργαλεία.

Κατεργασία κατά το φθινόπωρο και χειμώνα
Το φθινόπωρο πρέπει να γίνεται μια ελαφρά άροση για την ενσωμάτωση των φώσφορο-καλιούχων λιπασμάτων και στη συνέχεια το έδαφος να αφήνεται ελεύθερο ώστε να κατακλυσθεί από ζιζάνια που διατηρούν και βελτιώνουν τη δομή του αφενός και αφετέρου το προστατεύουν από τις διαβρώσεις.

Κατεργασία κατά την άνοιξη
Την άνοιξη πραγματοποιείται η καταστροφή της ετήσιας βλάστησης με ένα ή δύο περάσματα δισκοφόρου εργαλείου. Υπογραμμίζεται ότι η εργασία αυτή πρέπει να γίνει όταν το έδαφος βρίσκεται στο ρόγο του ώστε να διατηρηθούν τα αποθέματα υγρασίας πού υπάρχουν σ’ αυτό.

Κατεργασία κατά το καλοκαίρι.
Την περίοδο αυτή, το έδαφος πρέπει να διατηρείται καθαρό από ζιζάνια, για το σκοπό αυτό γίνονται 3-4 επεμβάσεις με καλλιεργητές κυρίως ή δισκοφόρα εργαλεία. Την περίοδο αυτή πρέπει να γίνει και η διευθέτηση της επιφάνειας του εδάφους προκειμένου να διευκολυνθεί η συλλογή.

ΑΡΔΕΥΣΗ
Η άρδευση της καστανιάς, είναι τελείως απαραίτητη για την εξασφάλιση υψηλών αποδόσεων και καλής ποιότητας καρπών. Οι ανάγκες της καστανιάς σε νερό είναι συνεχείς καθ’ όλη την περίοδο της βλάστησης αλλά οι μεγαλύτερες παρουσιάζονται κατά τον Σεπτέμβριο που τετραπλασιάζεται το μέγεθος του καρπού. Έλλειψη νερού το μήνα αυτόν έχει σαν αποτέλεσμα αφ’ ενός το μέσο μέγεθος του καρπού μιας ποικιλίας να είναι κατά 30-40% μικρότερο από το κανονικό και αφ’ ετέρου το αμύγδαλο να μην γεμίζει τελείως το περικάρπιο. Από την άλλη πλευρά όμως υπερβολικές αρδεύσεις την περίοδο αυτή και ιδιαίτερα μετά από ξηρό καλοκαίρι, ευνοούν το σκίσιμο του περικαρπίου που μειώνει την εμπορική αξία τον καρπού και την ικανότητα διατήρησής του.
Η κατανομή του ριζικού συστήματος πρέπει να λαμβάνεται σοβαρά υπόψη κατά την εφαρμογή της άρδευσης. Οι ρίζες της καστανιάς αναπτύσσονται πλευρικά περισσότερο από τους βλαστούς της, μερικές φορές μάλιστα ξεπερνούν κατά 50% την ακτίνα της κόμης.
Γ ια το λόγο αυτό η άρδευση (όπως και η λίπανση) πρέπει να γίνονται όχι κοντά στον κορμό αλλά στην περιοχή που βρίσκεται το ενεργό τμήμα των ριζών. Για ένα ανεπτυγμένο δένδρο, η περιοχή αυτή που πρέπει να ποτίζουμε και να λιπαίνουμε, προσδιορίζεται από τον κυκλικό δακτύλιο που αρρίζει 1,0-1,20 μέτρα από τον κορμό και φθάνει σε απόσταση κατά 50% μεγαλύτερη από την ακτίνα της κόμης (Βλέπε φωτογραφία).

ετήσιος κύκλος λίπανσης καστανιάς