Για την αποξήρανση φρούτων, λαχανικών, χόρτων (βοτάνων) ή μανιταριών προσφέρονται διάφορες ενδεδειγμένες μέθοδοι, τις οποίες και θα παρουσιάσουμε.

Η απόφαση για τη μία ή την άλλη μέθοδο εξαρτάται από την ποσότητα και το είδος του προς ξήρανση αγαθού, από τις δυνατότητες χώρου και τις διαθέσιμες πηγές θερμότητας, που θέλουμε να χρησιμοποιήσουμε. Ένας αρχάριος, που δεν είναι ακόμα σίγουρος αν θα εξακολουθήσει να αποξηραίνει τμήμα της σοδειάς του κήπου του, καθώς και αν θα του αρέσουν μετά τα προϊόντα του, θα πειραματιστεί αρχικά με απλό τρόπο. Κάποιος άλλος, που πιάνουν τα χέρια του και του αρέσουν οι κατασκευές, θα φτιάξει αργότερα μόνος του το ντουλάπι ξήρανσης και θα το βελτιώνει συνεχώς. Και τέλος, όποιος δεν εμπιστεύεται το «Κάν’ το μόνος σου», μπορεί εύκολα να βρει τις συσκευές που χρειάζεται σε καταστήματα ηλεκτρικών ειδών.

Ξήρανση στον αέρα

Η απλούστερη μέθοδος για να αποξηράνουμε φρούτα είναι με τη βοήθεια του αέρα. Πολύ χαμηλές θερμοκρασίες και ανεπιθύμητη επίδραση του φωτός οδηγούν συχνά σε μέτρια αποτελέσματα, ιδιαίτερα σε φρούτα που αποχρωματίζονται εύκολα ή είναι πλούσια σε νερό. Η συγκεκριμένη μέθοδος είναι απολύτως κατάλληλη, μεταξύ άλλων, για ψιλοκομμένα μανιτάρια, βότανα, καθώς και για επεξεργασμένες με πολύ αραιό κιτρικό οξύ φέτες μήλου. Το φρούτο ή το λαχανικά τοποθετείται πάνω σε ένα τελάρο ξήρανσης (π.χ. ένα ανοξείδωτο ή πλαστικό πλέγμα για μύγες, καρφωμένο σε ξύλινο πλαίσιο), σε χαρτί περιτυλίγματος ή σε μια συρμάτινη σχάρα, ή κρεμασμένο σε ένα λεπτό σκοινί. Το τελευταίο συνιστάται για μανιτάρια, φασολάκια και φέτες μήλου. Τα βότανα τα κρεμάμε σε μικρά μάτσα, με το άνθος προς τα κάτω.

Δεν πρέπει να εκθέτουμε κατευθείαν στην ηλιακή ακτινοβολία τα φρούτα ή τα λαχανικά που θέλουμε να αποξηράνουμε, γιατί θα χάσουν όλες τις θρεπτικές τους ουσίες και βιταμίνες.

Εκτός αυτού, ανάλογα με το είδος του φρούτου, η ηλιακή ακτινοβολία προκαλεί αποχρωματισμό της σάρκας του.

Η καλή κυκλοφορία του αέρα, η απουσία σκόνης και η χαμηλή υγρασία είναι οι προϋποθέσεις για μια επιτυχημένη αποξήρανση στον αέρα. Ο ιδανικότερος χώρος για την ξήρανση είναι ένα υπόστεγο, μια κα¬λά αεριζόμενη σοφίτα ή ένα προφυλαγμένο από τη βροχή σκεπασμένο μπαλκόνι.

Στη χώρα μας, όπου ο υδράργυρος σκαρφαλώνει συχνά στους 30-35° C, η θερμοκρασία θεωρείται εξαιρετική για μια σωστή, χωρίς σήψη, ξήρανση. Απαραίτητος είναι βέβαια και ο καθημερινός έλεγχος, καθώς και οι συχνές αλλαγές της διάταξης των στρωμάτων τού προς ξήρανση αγαθού.

Οδηγίες για κατασκευή τελάρου ξήρανσης

Για ένα απλό χειροποίητο τελάρο, χρειαζόμαστε οχτώ σανίδες, από τις οποίες οι τέσσερις θα έχουν 45 εκ. μήκος και οι άλλες τέσσερις 41 εκ. Στη συνέχεια, αγοράζουμε σήτα από νάιλον, καρφιά, και ξυλόκολλα, όχι ευαίσθητη σε νερό. Σχηματίζουμε με τις σανίδες ένα ορθογώνιο πλαίσιο, πάνω στο οποίο κολλάμε τη σήτα. Επάνω της τοποθετούμε ένα ακόμη πλαίσιο, το οποίο και στερεώνουμε με καρφιά. Όταν στεγνώσει η κόλλα, κόβουμε τις άκρες της σήτας που περισσεύουν.

Όποιος θέλει να αποξηράνει πολλά φρούτα ή λαχανικά στον αέρα, μπορεί να βάλει στις τέσσερις άκρες των τελάρων βίδες με παξιμάδια και να κρεμάσει περισσότερα τελάρα σε απόσταση 12 περίπου εκ. το ένα πάνω από το άλλο, συνδέοντάς τα με ένα σκοινί. Το μόνο μειονέκτημα είναι ότι δεν θα μπορεί να γυρίζει με ευκολία κάθε τόσο τα στρώματα του προς ξήρανση καρπού, όπως συμβαίνει με τα μεμονωμένα τελάρα, τα οποία διευκολύνουν τη διαδικασία. Με αυτό τον τρόπο, όμως, εξοικονομούμε χώρο για το ντουλάπι με τις σανίδες στα πλαϊνά τοιχώματα, το οποίο είναι αναγκαίο για να βγάζουμε κάθε τόσο τα τελάρα και να γυρίζουμε τα φρούτα ή τα λαχανικά.