Της Έλενας Ταγκαλάκη
Η ανάγκη για πιστοποίηση και απόδοση ταυτότητας στα ελληνικά γεωργικά προϊόντα αποτελεί τον θεμέλιο λίθο της οικονομικής επιτυχίας της γεωργικής εκμετάλλευσης.
Η πιστοποίηση πρέπει να συνδεθεί με περιβαλλοντικά ήπια άσκηση της γεωργίας, με τη διατήρηση και τη βελτίωση του περιβάλλοντος, δεδομένου του ότι είναι πολύ σημαντικό να εξασφαλίζεται η ποιότητα και η ασφάλεια των παραγόμενων γεωργικών προϊόντων.
Γι’ αυτό η υιοθέτηση ενός συστήματος διαχείρισης της ποιότητας αποτελεί απόφαση στρατηγικής σημασίας. Η σχεδίαση και η θέση σε εφαρμογή του συστήματος διαχείρισης της ποιότητας σε έναν οργανισμό επηρεάζεται από τις ποικίλες ανάγκες, από τους ιδιαίτερους αντικειμενικούς σκοπούς, από τα παρεχόμενα προϊόντα, από τις διεργασίες που εφαρμόζονται και από το μέγεθος και τη δομή του οργανισμού.
Για να αντιμετωπιστούν τα σύγχρονα προβλήματα και να προστατευτούν οι καταναλωτές, το οικοσύστημα και οι πλουτοπαραγωγικές πηγές της χώρας, αλλά και η ελληνική γεωργία να αντιμετωπίσει επιτυχώς τον διαρκώς εντεινόμενο ανταγωνισμό και να κερδίσει ή να διατηρήσει τη θέση της στις πλούσιες και απαιτητικές αγορές των ανεπτυγμένων χωρών, απαιτείται:
- Από τους καλλιεργητές των αγροτικών προϊόντων να εφαρμόσουν συστήματα παραγωγής που εξασφαλίζουν τις βασικές απαιτήσεις ποιότητας, ασφάλειας των καταναλωτών, προστασίας του οικοσυστήματος και εν γένει την αειφορία (sustainability).
- Από τις βιομηχανίες τροφίμων και τους φορείς διακίνησης των γεωργικών προϊόντων (processing industry) να εφαρμόσουν ή να επιβάλουν, μέσω της συμβολαιακής γεωργίας, την εφαρμογή συστημάτων ποιότητας στην πρωτογενή παραγωγή. Δεν αρκούν τα διάφορα συστήματα ISO και ΗΑ^Ρ, που αναφέρονται στο εργοστάσιο ή στο συσκευαστήριο, δεδομένου ότι οι πλούσιες και απαιτητικές αγορές απαιτούν εφαρμογή συστημάτων ποιότητας, από το χωράφι ως το τελικό προϊόν (from the farm to the fork).
- Από τους φορείς πιστοποίησης (certification bodies) να παρέχουν αξιόπιστη και αναγνωρίσιμη πιστοποίηση των συστημάτων διασφάλισης της ποιότητας.
- Από το λιανεμπόριο (retailers) να υπάρχουν ξεχωριστά ράφια με προϊόντα πιστοποιημένα, σύμφωνα με τις αρχές της Ολοκληρωμένης Διαχείρισης, καθώς και εκστρατείες προβολής αυτών των προϊόντων.
- Από τους καταναλωτές, τις οργανώσεις των καταναλωτών και εν γένει τις μη κυβερνητικές οργανώσεις (NGOs) να είναι ενημερωμένοι και να το απαιτούν με την αγοραστική συμπεριφορά τους.
Η σωστή επιλογή προτύπου
Οι κύριοι λόγοι πιστοποίησης της παραγωγικής διαδικασίας ενός παραγωγικού φορέα έχουν να κάνουν με την απόδοση ταυτότητας στα προϊόντα, τη διασφάλιση του παραγωγικού φορέα από τη ύπαρξη υπολειμμάτων φυτο-προστατευτικών προϊόντων πάνω από τα ανώτατα αποδεκτά όρια (Maximum Residue Limits) και την πιθανότητα διάθεσης της παραγωγής σε υψηλότερες τιμές σε σχέση με τα μη πιστοποιημένα προϊόντα.
Τα κριτήρια επιλογής του προτύπου-πρωτοκόλλου, που θα εφαρμοστούν στην παραγωγική διαδικασία από ένα παραγωγικό φορέα, είναι:
- η αναγνωρισιμότητα του Πιστοποιητικού από την αγορά,
- ο χρόνος εφαρμογής του πρωτοκόλλου στην πράξη μέχρι την ημερομηνία επιθεώρησης πιστοποίησης και το
- αν η συγκεκριμένη δράση χρηματοδοτείται από κάποιο ευρωπαϊκό ή εθνικό πρόγραμμα.
Να σημειωθεί, τέλος, ότι ο χρόνος εφαρμογής των απαιτήσεων του κάθε προτύπου στην πράξη, ώστε να είναι σε συμμόρφωση, είναι της τάξης των 3 μηνών (ελάχιστο) έως δύο έτη (μέγιστο).
Τα πέντε πρότυπα που διαθέτει η ελληνική αγορά
Τα πέντε ανταγωνιστικά πρωτόκολλα-πρότυπα διασφάλισης ποιότητας που χρησιμοποιούνται για την αγροτική παραγωγή στην Ελλάδα είναι το ελληνικό πρότυπο AGRO 2-1 και 2-2 που έχει συνταχθεί από τον Οργανισμό Πιστοποίησης και Επίβλεψης Γεωργικών Προϊόντων (ΟΠΕΓΕΠ – AGROCERT), το πρωτόκολλο EUREPGAP από τον οργανισμό Euro-Retail Working Group, τα διεθνή πρότυπα διαχείρισης της Ποιότητας και του Περιβάλλοντος ISO 9001:2000 και ISO 14001:1996 από τον International Organization for Standardization (ISO) και το πρότυπο διαχείρισης της ασφάλειας των τροφίμων ΕΛΟΤ 1416 (HACCP).
Τα γεωργικά προϊόντα, που φθάνουν στο πιάτο του καταναλωτή, πρέπει να διακρίνονται για την καλή ποιότητα (μακροσκοπική και οργανοληπτική), την ασφάλεια προς τον καταναλωτή (απουσία υπολειμμάτων φυτοπροστατευτικών προϊόντων, επικίνδυνων μικροοργανισμών κτλ.), να έχουν παραχθεί με τρόπο που δεν καταστρέφει το περιβάλλον και τις πλουτοπαραγωγικές πηγές του πλανήτη και τέλος να είναι πιστοποιημένα από κάποιο ανεξάρτητο πιστοποιητικό οργανισμό.